Triệu chứng & Điều trị cho Stress sau Sang Chấn (PTSD)

Tổng quan

Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) là một tình trạng sức khỏe tâm thần được gây ra bởi một sự kiện kinh hoàng - trải qua hoặc chứng kiến ​​nó. Các triệu chứng có thể bao gồm hồi tưởng, ác mộng và lo lắng nghiêm trọng cũng như những suy nghĩ không thể kiểm soát được về sự kiện đó.

Hầu hết những người trải qua sự kiện đau thương có thể gặp khó khăn tạm thời trong việc điều chỉnh và đối phó, nhưng với thời gian và sự chăm sóc bản thân tốt, họ thường sẽ khá hơn. Nếu các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn, kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm và cản trở hoạt động hàng ngày của bạn, bạn có thể bị PTSD.

Việc điều trị hiệu quả sau khi các triệu chứng PTSD phát triển có thể rất quan trọng để giảm các triệu chứng và cải thiện chức năng.

---

Triệu chứng

Các triệu chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương có thể bắt đầu trong vòng một tháng sau sự kiện sang chấn, nhưng đôi khi các triệu chứng có thể không xuất hiện cho đến nhiều năm sau sự kiện đó. Những triệu chứng này gây ra những vấn đề nghiêm trọng trong các tình huống xã hội, công việc và trong các mối quan hệ. Chúng cũng có thể cản trở khả năng thực hiện các công việc bình thường hàng ngày của bạn.

Các triệu chứng PTSD thường được nhóm thành bốn loại: ký ức xâm nhập, sự né tránh, những thay đổi tiêu cực trong suy nghĩ và tâm trạng cũng như những thay đổi trong phản ứng thể chất và cảm xúc. Các triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian hoặc khác nhau tùy theo từng người.

Ký ức xâm nhập

Các triệu chứng của ký ức xâm nhập có thể bao gồm:

• Những ký ức đau buồn tái diễn, không mong muốn về sự kiện đau thương
• Hồi tưởng lại sự kiện đau thương như thể nó đang xảy ra lần nữa (hồi tưởng)
• Những giấc mơ khó chịu hoặc ác mộng về sự kiện đau thương
• Đau khổ tinh thần nghiêm trọng hoặc phản ứng thể chất với điều gì đó khiến bạn nhớ đến sự kiện đau thương

Tránh né

Các triệu chứng tránh né có thể bao gồm:

• Cố gắng tránh suy nghĩ hoặc nói về sự kiện đau thương
• Tránh những địa điểm, hoạt động hoặc những người khiến bạn nhớ đến sự kiện đau thương

Những thay đổi tiêu cực trong suy nghĩ và tâm trạng

Các triệu chứng của những thay đổi tiêu cực trong suy nghĩ và tâm trạng có thể bao gồm:

• Những suy nghĩ tiêu cực về bản thân, người khác hoặc thế giới
• Vô vọng về tương lai
• Vấn đề về trí nhớ, bao gồm cả việc không nhớ các khía cạnh quan trọng của sự kiện đau buồn
• Khó duy trì mối quan hệ thân thiết
• Cảm thấy xa cách gia đình và bạn bè
• Thiếu hứng thú với các hoạt động bạn từng yêu thích
• Khó trải nghiệm những cảm xúc tích cực
• Cảm thấy tê liệt về mặt cảm xúc

Thay đổi phản ứng thể chất và cảm xúc

Các triệu chứng thay đổi phản ứng thể chất và cảm xúc (còn gọi là triệu chứng kích thích) có thể bao gồm:

• Dễ bị giật mình hoặc sợ hãi
• Luôn đề phòng nguy hiểm
• Hành vi tự hủy hoại bản thân, chẳng hạn như uống quá nhiều hoặc lái xe quá nhanh
• Khó ngủ
• Khó tập trung
• Khó chịu, bộc phát giận dữ hoặc hành vi hung hăng
• Cảm giác tội lỗi hoặc xấu hổ quá mức

Đối với trẻ em từ 6 tuổi trở xuống, các dấu hiệu và triệu chứng cũng có thể bao gồm:

• Tái hiện sự kiện đau buồn hoặc các khía cạnh của sự kiện đau buồn thông qua trò chơi
• Những giấc mơ đáng sợ có thể bao gồm hoặc không bao gồm các khía cạnh của sự kiện đau buồn

Cường độ của các triệu chứng

Các triệu chứng PTSD có thể khác nhau về cường độ theo thời gian. Bạn có thể có nhiều triệu chứng PTSD hơn khi bạn bị căng thẳng nói chung hoặc khi bạn nhìn thấy những lời nhắc nhở về những gì bạn đã trải qua. Ví dụ: bạn có thể nghe thấy tiếng ô tô phản lực và hồi tưởng lại trải nghiệm chiến đấu. Hoặc bạn có thể xem bản tin về một vụ tấn công tình dục và cảm thấy choáng ngợp trước những ký ức về vụ tấn công của chính mình.

---

Điều trị

Điều trị rối loạn căng thẳng sau chấn thương có thể giúp bạn lấy lại cảm giác kiểm soát cuộc sống của mình. Phương pháp điều trị chính là liệu pháp tâm lý, nhưng cũng có thể bao gồm dùng thuốc. Kết hợp các phương pháp điều trị này có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bạn bằng cách:

• Dạy bạn các kỹ năng để giải quyết các triệu chứng của bạn
• Giúp bạn suy nghĩ tốt hơn về bản thân, người khác và thế giới
• Học cách đối phó nếu có bất kỳ triệu chứng nào xuất hiện trở lại
• Điều trị các vấn đề khác thường liên quan đến trải nghiệm đau thương, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng hoặc lạm dụng rượu hoặc ma túy

Bạn không cần phải cố gắng tự mình giải quyết gánh nặng PTSD.

---

Tâm lý trị liệu

Một số loại trị liệu tâm lý, còn được gọi là liệu pháp trò chuyện, có thể được sử dụng để điều trị PTSD cho trẻ em và người lớn. Một số loại liệu pháp tâm lý được sử dụng trong điều trị PTSD bao gồm:

• Liệu pháp nhận thức. Loại liệu pháp trò chuyện này giúp bạn nhận ra cách suy nghĩ (mô hình nhận thức) đang khiến bạn bế tắc - ví dụ: niềm tin tiêu cực về bản thân và nguy cơ những điều đau thương xảy ra lần nữa. Đối với PTSD, liệu pháp nhận thức thường được sử dụng cùng với liệu pháp tiếp xúc.
• Liệu pháp tiếp xúc. Liệu pháp hành vi này giúp bạn đối mặt một cách an toàn với cả những tình huống và ký ức mà bạn thấy sợ hãi để bạn có thể học cách đối phó với chúng một cách hiệu quả. Liệu pháp tiếp xúc có thể đặc biệt hữu ích đối với những hồi tưởng và ác mộng. Một cách tiếp cận sử dụng các chương trình thực tế ảo cho phép bạn quay lại bối cảnh mà bạn đã trải qua chấn thương.
• Giải mẫn cảm và tái xử lý chuyển động của mắt (EMDR). EMDR kết hợp liệu pháp tiếp xúc với một loạt chuyển động mắt có hướng dẫn giúp bạn xử lý những ký ức đau thương và thay đổi cách bạn phản ứng với chúng.

Chuyên gia trị liệu có thể giúp bạn phát triển các kỹ năng quản lý căng thẳng để giúp bạn xử lý tốt hơn các tình huống căng thẳng và đối phó với căng thẳng trong cuộc sống.

Tất cả những cách tiếp cận này có thể giúp bạn kiểm soát được nỗi sợ hãi kéo dài sau một sự kiện đau thương. Bạn và chuyên gia sức khỏe tâm thần của bạn có thể thảo luận về loại trị liệu hoặc sự kết hợp các liệu pháp nào có thể đáp ứng tốt nhất nhu cầu của bạn.

Bạn có thể thử liệu pháp cá nhân, liệu pháp nhóm hoặc cả hai. Liệu pháp nhóm có thể cung cấp một cách để kết nối với những người khác trải qua những trải nghiệm tương tự.

---

Thuốc

Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện các triệu chứng của PTSD:

• Thuốc chống trầm cảm. Những loại thuốc này có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm và lo lắng. Chúng cũng có thể giúp cải thiện các vấn đề về giấc ngủ và sự tập trung. Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) sertraline (Zoloft) và paroxetine (Paxil) được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt để điều trị PTSD.
• Thuốc chống lo âu. Những loại thuốc này có thể làm giảm lo lắng nghiêm trọng và các vấn đề liên quan. Một số loại thuốc chống lo âu có nguy cơ bị lạm dụng nên chúng thường chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.
• Prazosin. Trong khi một số nghiên cứu chỉ ra rằng prazosin (Minipress) có thể làm giảm hoặc ngăn chặn cơn ác mộng ở một số người mắc PTSD, một nghiên cứu gần đây hơn cho thấy không có lợi ích gì so với giả dược. 

 

---

​Liên hệ với nhà tâm lý của chúng tôi